Chełmiec

Ogród ozdobny powstał wraz z późnobarokowym pałacem, wzniesionym w latach 1793-1796 dla Gottharda von Czettritza und Neuhausa.

Ogród zajmował płaski, regularnie ukształtowany prostokątny teren, położony po południowej stronie tylnej elewacji i ujęty z trzech stron kamiennym murem.

Zapewne jednocześnie po północnej stronie folwarku, usytuowanego naprzeciw fasady pałacu, poprzedzony wysokim podjazdem , założony został ogród gospodarczy.

Oba te ogrody rozdzielała prosta droga dojazdowa, wiodąca od wschodu na folwark.

Ok. połowy XIX w. na terenie ogrodu ozdobnego wprowadzono pewne zmiany. Z tego okresu pochodzą bowiem najstarsze drzewa, z których dwa, platany, posadzone zostały regularnie po bokach centralnej polany, uformowanej na wprost pałacu. Zapewne jednocześnie w południowym w południowo - wschodnim narożniku ogrodu zbudowano kamienno - ceglaną głęboką lodownię.

W 2 połowie XIX wieku drzewostan sukcesywnie uzupełniano, sadząc graby, buki, lipy i kasztanowce w układzie swobodnym wzdłuż granic parku oraz na obrzeżach centralnej polany. Wytyczone zostały kręte ścieżki, które rozluźniły nieco kompozycję i nadały całości parkowy charakter.

W starodrzewiu parkowym występują głównie lipy drobnolistne, klony pospolite, kasztanowce białe i platany klonolistne. Do drzew pomnikowych zakwalifikowano 4 platany klonolistne i 1 lipę szerokolistną. Wiek najstarszych drzew może dochodzić do 140 lat.

Kondratów

Ozdobny ogród założony został w 2 połowie XVIII wieku, a przekształcony w 4 ćw. XIX w.

Przy znajdującym się tu niegdyś renesansowym dworze obronnym założony został ogród pełniący funkcje ozdobne. Wskazuje na to jego regularny, osiowo zakomponowany plan oraz bezpośrednie powiązanie z rezydencją.

Ogród ten usytuowany został po południowej stronie rezydencji, na stoku wzniesienia, którego szczyt wieńczy pałac i folwark.

Składał się z czterech tarasów ziemnych, umocnionych murem oporowym i połączonych schodami ukształtowanymi na osi rezydencji. Wszystkie tarasy miały plan wydłużonego prostokąta. Jedynie dolna część ogrodu miała kształt półkola.

Jak wskazują zachowane w terenie relikty, całe założenie otoczone było kamiennym murem. 

Najstarsze drzewa rosnące na jego terenie pochodzą z 4 ćw. XIX wieku. Na najwyższym tarasie posadzono wówczas formowane lipy. Ukształtowana została także altana z grabów. Oś widokowa biegnąca od pałacu przez ogród znajdowała swe zakończenie w niewielkiej, półkolistej altanie lipowej, uformowanie być może w miejscu istniejącego tu niegdyś pawilonu.

Obecnie założenie ogrodowe jest opuszczone. Po pałacu pozostały jedynie resztki ruin.

Szata drzewiasta ogrodu w przeważającej większości składa się z grabów pospolitych i lip drobnolistnych. Egzemplarzem pomnikowym jest dąb szypułkowy. Do drzew okazowych należą również 2 dęby szypułkowe.

Wiek drzewostanu nie przekracza 120 lat.

Małuszów

Ozdobny ogród założony został w 2 ćw. XVIII w., przekształcony w park romantyczny w 2 ćw. XIX wieku, powiększony i przekształcony w rozległe założenie krajobrazowe z końcem lat 60. XIX wieku oraz na początku XX wieku.

W 2 ćw. XVIII w. wzniesiono tu barokowy pałac dla rodziny von Abschatzów. Wraz z pałacem powstał ogród ozdobny, usytuowany po południowej stronie rezydencji, złożony z okrągłego stawu i strzyżonych alei lipowych.  

W 1 ćw. XIX w. z inicjatywy króla bawarskiego Ludwika I, ogród ten został przekształcony w niewielki park romantyczny z ozdobnym stawem w miejscu kolistej sadzawki i klombem kwiatowym na terenie dawnego parteru ogrodowego.

U schyłku lat 60. XIX wieku Heinrich Wilhelm von Sprenger, ówczesny właściciel majątku, rozszerzył istniejący tu park w rozległe założenie krajobrazowe, adaptując łąki rozciągnięte na południe.

Rozbudowany układ krętych dróg spacerowych otaczał polany parkowe, wśród których na baczniejszą uwagę zasługuje rozległa polana usytuowana po południowej stronie dużego stawu.

Z okresu zachowania parku zachowały się jednorodne wiekowo drzewa, skoncentrowane głównie w części południowo - zachodniej założenia. Są to lipy, buki, kasztanowce i sosna wejmutka. Drzewa te sadzone były luźna na polanach oraz kulisowo wzdłuż głównej promenady spacerowej. 

W panoramie parki znaczącą rolę odgrywał neogotycki kościół, który wzniesiony został z inicjatywy Heinricha Wilhelma von Springera w latach 1861 - 1864.

W drzewostanie parkowym najliczniej występują lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe, dęby szypułkowe i graby pospolite. Do drzew o cechach pomników przyrody należą: wielodniowa lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, kasztanowiec biały, buk pospolity i sosna wejmutka.

Wiek drzewostanu liczy 100 - 130 lat.

Piotrowice

Park ten powstał jako ogród ozdobny w latach 30 XVIII w. w czasie barokowej przebudowy późnorenesansowego dworu wzniesionego w 1603 r.

Zasadniczym elementem kompozycji tego ogrodu był parter, ujęty z trzech stron kanałem wodnym, przez który przerzucone były  w części przypałacowej dwa kamienne mostki.

Po północnej stronie pałacu znajdował się zbór ewangelicki, do którego wiodła prosta droga ukształtowana na tarasowym nasypie i obsadzona szpalerem drzew tworzących pergolę. Bok ogrodu ozdobnego umocniony był kamiennym murem, który oddzielał założenie od znajdującego się niżej stawu hodowlanego. 

W latach 60. XIX wieku brzegi kanału obsadzone zostały pomnikowymi okazowymi dzisiaj drzewami, którymi są ok. 130 - letnie platany i tulipanowce.

W składzie gatunkowym starodrzewia najliczniej występują klony pospolite, graby pospolite, dęby szypułkowe i kasztanowce białe. Ich wiek dochodzi do 130 lat.

Drzewa pomnikowe to : jesion wyniosły, topola biała, tulipanowiec amerykański, platan kolonisty.

Sichów

Ogród założony został w XVII wieku, a przekształcony w park krajobrazowy  z elementami romantycznymi wg projektu Eduarda Petzolda z 1889r.

W 2 poł. XVI wieku powstał tu renesansowy dwór, który usytuowany został na terenie nieznacznie obniżonym, w części zachodniej z rozlewiskami strumienia Gajka.

W 1889 r. dla ówczesnej właścicielki majątku Marie von Liber powstał tu park krajobrazowy z elementami romantycznymi.

Z tego okresu zachowały się najstarsze drzewa: platany, buki, dęby i lipy.

Park opleciony został gęstą siecią krętych ścieżek spacerowych, które przez kamienne mostki i kładki przecinały bieg strumienia. Znajdująca się w zachodniej części parku grobla wykorzystana został jako promenada spacerowo widokowa i obsadzona grabami tworzącymi aleję. 

W końcu XIX wieku zbudowano neogotyckie mauzoleum.

W latach 1907-1909 przeprowadzono modernizację i przebudowę dworu w stylu neorenesansu, z elementami secesji, która przeprowadzona została dla rodziny von Richthofenów. Z tego okresu pochodzi aleja kasztanowców, wyznaczająca wjazd do rezydencji. 

W drzewostanie parkowo-alejowym najliczniej występują kasztanowce białe, lipy drobnolistne, graby pospolite i lipy krymskie.

Do drzew pomnikowych należą: 2 buki pospolite, 2 platany kloniste, 2 tulipanowce amerykańskie, 1 lipę szerokolistną, 2 dęby szypułkowe, 1 wiąz szypułkowy i 1 cis pospolity. 

Wiek najstarszych buków, dębów i lip dochodzi do 130 lat, pozostałe drzewa wprowadzono ok. 100 lat temu.

Źródło: KATALOG ZABYTKOWYCH OGRODóW I PARKóW WOJEWóDZTWA LEGNICKIEGO, pod red. Krzysztofa Eysymontta, Legnica 1997

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł